Blog: Stabiliteit in historische panden, een vak apart

Posted by Jan Van Aelst en Maaike Deverwerre On 3 februari 2020 09:52

#stabiliteit, #engineering, #renovatie, #restauratie

Promo Facebook Group Cover

België heeft een schat aan historische gebouwen en de restauratie en/of renovatie ervan is een métier op zich. De overheid investeert gelukkig in het behoud van dit patrimonium, maar wat is nu het verschil tussen een restauratie en een renovatie precies? En welke rol spelen stabiliteitsexperten hierin? In deze blog lichten we dit graag toe.

Restauratie versus renovatie

Een historische restauratie is het structureel terug in orde brengen van gebouwen of constructies met een cultuurhistorische waarde en waarbij dit laatste dient behouden te worden. Dit betekent dat de bestaande structuren zoveel mogelijk gerespecteerd moeten worden, door herstelling en versterking.

‘Denk maar aan de Abdijkerk van Ninove waar het hele interieur werd gerestaureerd in zijn originele staat.’
Jan Van Aelst, Stabiliteitsingenieur MACOBO-STABO

Bij renovatie gaat het vaak ook over restauratie en versterking van delen van de structuur, maar het accent ligt anders. De focus ligt minder op het behoud van de originele structuur en de oplossingen dienen ook minder lang mee te gaan dan de gebruikelijke termijnen, waardoor er gemakkelijker wordt over gegaan tot vervanging of waarvoor er zelfs volledige andere alternatieven worden uitgewerkt.

De kunst van communicatie

Bij historische restauraties wordt van de stabiliteitsingenieur een grote kennis van alternatieve constructiewijzen verwacht, de flexibiliteit om hiermee te willen werken en te kunnen inschatten welke oplossing de meest ideale is. Verder vergt dit de bekwaamheid om te communiceren met de opdrachtgever, de architect en, in de meeste gevallen, medewerkers van Agentschap Onroerend Erfgoed.

Naast de kennis van bestaande onderzoeken over sterkte en draagkracht van constructies, is ook de kennis van oude constructiemethoden noodzakelijk.

‘Als stabiliteitsingenieur moet je onderlegd zijn in structuren met houten palen, spaarbogen in funderingen,
gewelven en gewelfwerking, het gebruik van kalkmortel, enzoverder.’

Jan Van Aelst, Stabiliteitsingenieur MACOBO-STABO

De meeste historische gebouwen en constructies dateren van voor de tijd dat normen werden ingevoerd en ze zijn dikwijls gebouwd op basis van ondervinding en empirische methoden. Dat vergt van de ingenieur ook het vermogen om in te schatten in hoeverre er afgeweken kan worden van normen die vandaag gangbaar zijn.

Duurzame oplossingen

De eerste stap van een restauratiedossier is het probleem lokaliseren en analyseren, en aan de hand van die diagnose bepalen wat al dan niet precair is. Soms zijn dringende instandhoudingswerken aan de orde, maar soms dient ook ingeschat te worden hoe lang een constructie nog probleemloos kan blijven staan.

Na de diagnose wordt een duurzame oplossing voorgesteld en besproken met de opdrachtgever, de architect en eventueel andere betrokken partijen. Vandaag zijn er tal van oplossingen beschikbaar en er komen regelmatig innovatieve technieken bij die bijdragen aan duurzame antwoorden.

‘Een toonbeeldreferentie is de O.L.V. Kathedraal van Antwerpen. We gebruikten epoxy- en groutinjectie in de kolommen. Er werd ook een zeer dunne laag spuitbeton over de gewelven in de kooromgang aangebracht, zodat deze konden opgehangen worden door middel van chemische ankers; een geheel nieuwe techniek. Het gebruik van 3D berekeningen en modellen bij het ontwerp van de ondersteuning van de engelenbeelden voor de Sint-Jozefkapel, vallen ook onder deze noemer.”
Jan Van Aelst, Stabiliteitsingenieur MACOBO-STABO

Bij de uitvoering van de werken is een vakkundige opvolging belangrijk. Oude constructies werden namelijk niet altijd gebouwd zoals vandaag gebruikelijk is en dat dient goed gemonitord te worden.

Het is heel duidelijk dat bij restauratie van historische gebouwen meer komt kijken inzake stabiliteit dan gebruikelijk bij hedendaagse constructies. De brede interesse en vakkennis die hiervoor noodzakelijk zijn, hebben wij bij MACOBO-STABO in huis.

Maaike Deverwerre
Sales & Marketing Manager
maaike.deverwerre@macobo-stabo.be

Wens je te weten wat we voor jouw renovatie of restauratie kunnen betekenen? Neem dan contact op met Maaike Deverwerre, Sales & Marketing Manager bij MACOBO-STABO, op +32 460 94 21 39 of maaike.deverwerre@macobo-stabo.be.